Datum/Tijd
31-03-2026
19:30 - 22:00
Locatie
Bovenzaal GGiN Gerbrandyweg
Categorieën
Uitwerking onderwerp
In de Bergrede klinkt de oproep om onze vijanden lief te hebben. Het is een
oproep om ook je vijand te zien als mens geschapen door God, gezet op deze
aarde. Hoe passen we dit dan toe in tijden van conflicten en oorlogen? Bij
oorlogsvoering is het moeilijk om te vechten voor volk en vaderland en
tegelijkertijd vijanden lief te hebben. Maar hoe kan er toch op barmhartige en
rechtvaardige wijze oorlog worden gevoerd? Vanuit het christelijke geloof is
dikwijls nagedacht over wat een rechtvaardige oorlog inhoudt. Zo ontwikkelde
Thomas van Aquino het begrip bellum iustum (rechtvaardige oorlog).
Voorwaarden zijn dat een staat voldoende autoriteit moet hebben, er moet
een rechtvaardige aanleiding zijn en de oorlog moet uitsluitend worden
gevoerd met het oog op het bewerkstelligen van vrede, steun aan het goede
en onderdrukking van het kwade. Ook anderen werkten later dit begrip uit en
ontwikkelden theorieën over oorlogsethiek. Zo stelt Calvijn nadrukkelijk dat
de oorlog tot het uiterste noodgeval beperkt moet blijven. Er moeten beslist
gewichtige redenen aanwezig zijn en alle andere middelen moeten eerst tot
het uiterste beproefd zijn, voordat men tot oorlog mag overgaan. In deze
lezing denken we na over wat een rechtvaardige oorlog is en hoe we op
barmhartige en rechtvaardige wijze kunnen handelen met onze vijanden, wat
overeenkomt met Jezus’ oproep. Daarbij zal er ook aandacht zijn voor de
actuele oorlogssituaties, in onder andere Israël en Oekraïne. In de tijd van
Calvijn waren er namelijk nog geen massavernietigingswapens, net als het
concept van moderne guerrillaoorlogsvoering in een sterk geürbaniseerde
omgeving. Hoe zijn daar Bijbels gefundeerde normen over te stellen?
Vragen/Stellingen
1. Op welke wijze verhoudt vijanden liefhebben zich tot het deelnemen
aan een rechtvaardige oorlog vanuit een christelijk perspectief?
a. Wat is de kern van de christelijke oorlogsethiek volgens onder
andere Augustinus, Aquino en Calvijn?
b. In hoeverre is deze christelijke oorlogsethiek te verenigen
met wat de Bergrede ons over liefde en barmhartigheid
leert?
2. Hoe kan de oproep tot vijanden liefhebben vorm krijgen binnen
oorlogssituaties?
a. Hoe kan internationaal recht hierin een rol spelen, en wat zijn
de beperkingen ervan?
b. Hoe kunnen militaire en politieke leiders
verantwoordelijkheid nemen voor rechtvaardigheid én
menselijkheid in oorlogssituaties, en hoe vallen actuele en/of
recente oorlogssituaties – zoals in Israël en Oekraïne – in dit
licht te bezien?
voorbereidingsartikel